. اوقات نماز:

امام رضا علیه السلام فرمود:

اگر کسی بپرسد چرا نماز در اوقات مخصوصی واجب شده است بدون تقدم و تأخر ؟" گفته میشود برای اینکه این اوقات برای همه مردم روی زمین معلوم و واضح است. و عالم و جاهل آن را به چهار وقت می شناسند: غروب آفتاب خود آشکار و معلوم است که در آن نماز مغرب واجب شده است؛ و فرو رفتن (شفق) سرخی آفتاب پس از غروب خورشید معلوم و مشهود است که آن وقت نماز عشاء است و همچنین طلوع فجر روشن و آشکار است که آن وقت نماز صبح است و زوال شمس نیز معلوم و واضح است و در آن نماز ظهر واجب میشود و برای عصر وقت مخصوص و معینی نیست مانند نمازهای دیگر و وقت آن پس از انجام نماز ظهر است که قبل از آن انجام شده است.

امام علیه السلام حکمت قرار دادن اوقات خاص را برای نماز بیان کرده است که نزد جمیع اهل زمین مشهور و معروف است بنا بر اختلاف زبانهایشان که گویا مضبوط است و به همین خاطر آن را وقت نماز قرار داده است. و امام علیه السلام به این خاطر علت دیگری را بیان کرده و گفته است:

علت دیگر اینکه خداوند عزّ وجل خوش داشته که بندگانش قبل از هر چیز و شروع به هر کاری به طاعت و عبادت او آغاز کنند. پس ایشان را در اول طلوع روز امر کرده است که به عبادتش بپردازند سپس در زمین در پی کار و روزی خویش روند و امر دنیای خود را اداره کنند. پس در این وقت نماز صبح را برایشان واجب ساخت و چون نیمروز شود از کار دست کشند و آن وقتی است که مردم به جای خود بازگردند و لباس از تن به در آورند و بیا سایند و به خوردن مشغول شوند و استراحت کنند و در چنین هنگامی خداوند آنان را امر فرموده که ابتدا به ذکر و عبادت او بپردازند لذا نماز ظهر را بر ایشان واجب ساخته است تا بدان آغاز نمایند و سپس به کارهای دیگر بپردازند و چون امور شخصی را انجام دادند و خواستند پی کار و کسب خود روند باز دستور نماز عصر را داده که آن را انجام دهند و سپس به کاری که در نظر دارند رهسپار گشته و به اصلاح امر دنیایی خود بپردازند و چون شب شد. لباس از تن بیفکنند و به جایگاه و منزل بازگردند پیش از هر کار باید به عبادت و ذکر پروردگارشان ابتدا کنند و بعد به امور دیگر بپردازند، لذا نماز مغرب را بر ایشان واجب فرمود و چون وقت استراحت و خواب آید و از کار و کوشش فراغت یافتند خوش داشته است که در آغاز به عبادت و طاعت او بپردازند سپس در پی اموری که میخواهند انجام دهند بروند و آنچنان باشند که ابتدا کرده باشند در هر فصلی از ساعات شبانه روز به طاعت و پرستش او و از این جهت در این وقت نماز عشاء را واجب ساخت، پس چون این دستورها را به کار بندند او را فراموش نخواهند کرد و از او غافل نخواهند شد و در این صورت دلهایشان سخت نگردد و رغبتشان نکاهد.

کلام امام علیه السلام حکمت و مصالحی را که به خاطر آن نماز در این اوقات خاصه قرار داده شده است نشان میدهد و در غیر آن تشریح نشده است.

صص 53-51 

۱۲. نمازهای نافله:

امام رضا علیه السلام فرمود: 

«اگر کسی بپرسد چرا نمازهای نافله سی و چهار رکعت است. در پاسخ گفته می شود برای اینکه نمازهای واجب هفده رکعت است نماز نافله دو چندان آن قرار داده شده برای تمام و کمال بودن آن که اگر نقصانی یافته باشد بدان نوافل جبران شود.

اما مراد از نماز نافله نمازهای مستحبی روزانه است و آن هشت رکعت قبل از ظهر است و هشت رکعت بعد از آن قبل از نماز عصر برای نافله عصر، و چهار رکعت بعد از مغرب برای نماز مغرب و دو رکعت نشسته بعد از نماز عشاء که یک رکعت حساب میشود و هشت رکعت برای نماز شب و دو رکعت شفع بعد از آن و یک رکعت نماز وتر بعد از آن و دو رکعت نافله برای نماز صبح قبل از آن که مجموع آن سی و چهار رکعت است و امام علیه السلام علت آن را بیان فرموده و آن را نافله برای جبران نمازهای واجب قرار داده است.

۱۳. نمازهای نافله در زمانهای مختلف:

امام رضا علیه السلام فرمود:

اگر کسی بپرسد چرا نوافل در اوقات مختلف معین شده و در یک وقت واحد نیست؟ پاسخش آن است که بهترین اوقات سه وقت است: هنگام زوال خورشید (ظهر) و پس از آن مغرب و هنگام سحر پس خدا خوش داشت که برای قرب به او در این اوقات سه گانه نماز به جای آورند، زیرا اگر نوافل زمانش در اوقات متفرق باشد انجامش برای همه آسان و راحت تر است از اینکه در یک وقت محدود خاص معین شود تا جمله را پی در پی در همان یک وقت به جای آورند.»

امام علیه السلام حکمت اوقات مختلف نمازهای نافله را بیان کرده و فرموده است که خدای متعال آن را در بهترین اوقات و دوست داشتنی ترین وقت نزد خود قرار داده است مضافاً اینکه اداء آن در یک وقت خالی از خرج و سختی نیست.

صص55-56