بازتاب اقدام مأمون

قضیه ولایتعهدی امام رضا در جامعه اسلامی آن روز بازتابهای متفاوتی داشت. علویان و مردم مدینه از آن استقبال کرده دست از مخالفت و شورش علیه حکومت برداشتند و تا زمانی که آن حضرت زنده بود قیامی از آنان سر نزد(۶)(الحياة السياسية للامام الرضاعة، ص ۲۲۶). مردم کوفه از همان آغاز با مأمون بیعت نکردند و همچنان با وی مخالف بودند تا زمانی که عباس بن موسی برادر امام رضا بدانجا رفت و مردم را به بیعت مأمون فراخواند آنان - جز تعدادی اندک از دعوت او سرپیچی کرده گفتند: اگر برای مأمون و پس از او برای برادرت دعوت میکنی ما نیازمند دعوت تو نیستیم؛ ولی اگر مستقیم برای برادرت یا یکی دیگر از خاندانت یا برای خودت فرامی خوانی دعوتت را پذیراییم(۷)( همان، ص ۱۸۸).

در بغداد مردم در ابتدا دو دسته شدند جمعی به فرمان مأمون گردن نهادند؛ ولی گروهی دیگر از فرمان وی سر باز زدند و چون در میان این دسته تعدادی از رجال دولتی وجود داشت بر موافقان چیره گشتند آنان با این شکله یکی از سرسخت ترین دشمنان حضرت علی بیعت کردند(۱)(همان، ص ۳۸۴).