برنامه صبحگاهی امام رضا (ع)
معمر بن خلاد گوید حضرت رضا (ع) در خراسان هنگامی که نماز صبح را به جا آورد در جای نماز خود مینشست تا آفتاب طلوع میکرد بعد ظرف مسواکی می آورند و حضرت مسواکها را یکی یکی بر میداشت و پی در پی مسواک می کرد. بعد مقداری کندر میجوید سپس قرآن میخواست و شروع به تلاوت آیات روحبخش آن می نمود برنامه روزانه حضرت چنین بود هرگاه صبح میشد نماز صبح به جای می آورد پس از سلام نماز در جایگاه خود مینشست و مشغول تسبیح» و «تحمید» و «تهلیل» و «تکبیر» میشد و بر پیامبر (ع) درود میفرستاد تا آفتاب طلوع می کرد سپس به سجده می رفت و پیوسته در سجده بود تا آفتاب بالا می آمد، سپس بر میخاست آنگاه وارد اجتماع میشد و به فعالیتهای اجتماعی مشغول می گشت و مردم را موعظه می فرمود .(۱)(لتالي الاخبار، جلد ۴، ص ۱۶۷)»
جدیت و سخت کوشی امام رضا (ع) در نماز
رجا بن ابی ضحاک روایت میکند مامور مرا مامور به احضار حضرت امام رضا (ع) از مدینه نمود و دستور داد حضرت را از راه بصره و اهواز و فارس بیاورم و از راه قم ایشان را نیاورم همچنین مامون دستور محافظت و نگهبانی آن حضرت را به من داد شب و روز مراقب حضرت باشم تا این که آن جناب بر مامون وارد شوم. من مدينه تا مرو با آن بزرگوار بودم به خدای سوگند من مردی با تقواتر از او ندیدم و کسی را ندیدم که از او بیشتر در تمام حالاتش خدا را یاد کند و خوفش از خدا از هم شدیدتر و سخت تر بود.»
امام رضا (ع) در منزل کسی را گماشته بود که زنها را برای نماز شب از خواب بیدار کند . این موضوع برای زنها بسی سخت و دشوار میبود تا حدی که بعضی از کنیزان راحت طلب آرزو میکردند از خانه آن حضرت بیرون روند تا از رحمت بیدار شدن در دل شب آسوده باشند.(۲ )(فلسفه نماز، ج ۳، مرحوم آیه الله اراکی (ره)، ص ۶۳)»
حالات امام رضا (ع) در رکوع و سجود نماز
سلیمان جعفری روایت میکند که امام هشتم (ع) فرمود: من در حال سجده بودم که ناگهان بادی سخت ورزید و هر کس در جستجوی جایگاهی بود تا خود را از آسیب باد مصون داد و من همچنان در حال سجده بودم و به خدای خود الحاح می نمودم در راز و نیاز با پروردگار اصرار و پافشاری میکردم تا این باد آرام گرفت. محمد بن اسمعیل بن بزیع گوید امام هشتم (ع) را دیدم در وقتی که به سجده می رفت سه انگشت خود را یکی پس از دیگری آرام حرکت میداد گویا که تسبیح خود را می.شمارد. آنگاه سر از سجده بر میداشت.»
همچنین گوید: رکوع حضرت را دیدم که از هر کس که رکوعش را دیده بود کوتاهتر انجام میشد و هنگام رکوع دو دست خویش را از پهلو جدا می کرد و مانند دو بال قرار میداد .(۱)(عيون اخبار الرضاء باب ۳۰، حدیث ۱۷ )»
آخرین نماز امام رضا (ع)
«یاسر خادم امام رضا (ع) گوید: هنگامی که میان شهر طوس هفت منزل باقی مانده بود امام رضا (ع) بیمار شد چون طوس رسیدیم بیماری حضرت شدت یافت از این جهت چند روز در این شهر ماندیم و مامون هر روز دوبار به دیدن آن حضرت می آمد، حضرت نمایان بود ایشان پس از اقامه نماز ظهر به من فرمود: ای یاسر آیا مردم طعامی نخوردند؟ گفتم ای سرور من با حال رنجوری که شما دارید چه کسی رغبت میکند که طعامی بخورد پس حضرت نشست و فرمود سفره را حاضر کنید آنگاه هر کدام از خدمتگزاران را بر سر سفره نشانید و به احوالپرسی یک یک آنان پرداخت و چون غذا خوردند. فرمود برای زنان طعام بفرستید آنان به دستور امام عمل نمودند هنگامی که زنان از خوردن غذا فارغ شدند امام از هوش رفت سپس جان به جان آفرین تسلیم نمود در آن لحظه فریادها بلند شد.(۲ )(عيون اخبار الرضا، ج ۳، ص ۲۴۱)