وصف منتظر عجل الله تعالى

امام رضا حضرت مهدی را چگونه توصیف میکنند؟

ایشان مهدی سه را خلف صالح می نامیدند و از ایشان به عنوان صاحب الزمان یاد میکردند (الخلف الصالح من ولد أبي محمد الحسن بن على و هو صاحب الزمان و هو المهدى بحار الأنوار، ج۵۱ ص4۳، حدیث ۳۱ )  ایشان می فرمایند: «پدر و مادرم به فدای او که همنام جدم شبیه من و شبیه موسی بن عمران است. بر او نوارهایی نورانی است که از نور قدس روشنایی میگیرند.( بأبي و أمى سمی جدی و شبیهی و شبیه موسى بن عمران عليه جيوب النور يتوقد من شعاع ضياء القدس عيون أخبار الرضاعة، ج ۲، ص ۳۷۰) ریان بن صلت از امام رضا می پرسد: انت صاحب هذا الأمر : آيا صاحب این امر حکومت اهل بیت تویی؟

۱۱۱

 حضرت می فرمایند: «صاحب آن در عصر خود هستم؛ اما آن کسی نیستم که زمین را پر از عدل می کند همچنان که پر از جور شده بود چگونه با این ناتوانی جسمی میتوانم او باشم؟ به درستی که قائم کسی است که به هنگام قیامش در سن پیرمردان و با چهره جوانان ظاهر می شود. او از چنان قوت بدنی برخوردار است که اگر دستش را به سمت بزرگترین درخت روی زمین دراز کند، آن را از ریشه بر می کند. اگر در بین کوه ها فریاد کشد صخره ها متلاشی میشوند. عصای موسی و خاتم سلیمان با اوست. او چهارمین فرزند من است. خداوند او را تا زمانی که بخواهد در پوشش خود غایب میسازد. سپس او را آشکار می سازد تا زمین را آن چنان که پیش از آن از جور و ستم پر شده بود، با او از قسط و عدل آکنده سازد. (. عيون أخبار الرضاء، ج ۲، ص ۳۷۶.)

امام رضا درباره پرسش اباصلت هروی از نشانه های ظاهری حضرت مهدی چنین فرمودند: نشانه او این است که سن پیران و چهره جوانان دارد تا آنجا که وقتی کسی او را مشاهده می کند گمان می برد که چهل سال یا کمتر دارد به درستی که از نشانه های او این است که تا زمانی که اجل او فرا رسد گذر شب و روز او را پیر و سال خورده نمی سازد. (عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۶۵۲ )

قیام با شنیدن نام قائم عجل الله تعالى

علت و مدرک بلند شدن هنگام شنیدن نام مبارک امام زمان چیست؟

احترام به حضرت بقیة الله به شکلی ویژه انجام می شود برخاستن هنگام شنیدن لقب مخصوص آن بزرگوار محدث قمی میگوید: «یکی از تکالیف برخاستن برای تعظیم شنیدن اسم مبارک آن حضرت است خصوصاً اگر اسم مبارک قائم باشد. بسیاری از علاقه مندان به امام زمان و بلکه تمامی آنان هنگام شنیدن نام قائم از جا برمی خیزند و به ساحت مقدس امام عصره اظهار ادب و احترام میکنند. این عمل شیعیان خود کاشف است از وجود مأخذ و اصلی برای این عمل. (قمی، منتهى الأمال، ج ۲، ص ۳۳۲)

۱۱۲

معروف ترین سند و مأخذ این گزارش است: روزی دعبل خزاعی شاعر معروف اهل بیت ، خدمت امام رضا رسید. او اشعاری درباره معصومان قرائت کرد. وقتی به ابیات ویژه امام زمان رسید حضرت امام رضا بی درنگ دست بر سر نهادند و به احترام از جای برخاستند و فرمودند: ای خزاعی بدان که روح القدس این ابیات را بر زبانت جاری ساخته است. بر اساس روایتی دیگر آن حضرت به دعبل فرمودند: «خداوند دیدنش را روزی ات سازد و با او محشورت گرداند. (صافی، منتخب الأثر، ص ۵۰۵ ) در خصوص این احترام ویژه نکات زیر شایسته ذکر است

۱. عالم فرزانه شیعی، میرزا حسین نوری مینویسد: «براساس نقل برخی دانشمندان روزی در مجلس امام صادق نام مبارک حضرت مهدی برده شد و ایشان برای تعظیم و احترام از جا برخاستند. (النجم الثاقب، ص۴۴ ۴)

۲. آیت الله سید محمود طالقانی در این باره مینویسد: «این دستور قیام شاید برای احترام نباشد؛ و الا باید برای خدا و رسول و اولیای مکرم دیگر هم به قیام احترام کرد بلکه دستور آمادگی و فراهم کردن مقدمات نهضت جهانی و در صف ایستادن برای پشتیبانی این حقیقت است. کوچک ترین اثر بدبینی بی رغبتی به خدمات اجتماعی و دلسردی از اقدام به کارهای عام المنفعه و نیکوست پس توجه دادن مردم به آینده درخشان و دولت حق و نوید دادن به اجرای کامل عدالت اجتماعی و تأسیس حکومت اسلام و ظهور یک شخصیت خدا ساخته و بارز که سرپرست آن حکومت و دولت است از تعالیم مؤسسان ادیان است و در مکتب تشیع که مکتب حق اسلام و حافظ اصلی معنویات آن است جزء عقیده قرار داده شده و پیروان خود را به انتظار چنین روزی ترغیب نموده و حتی انتظار ظهور را از عبادات دانسته اند 

۱۱۳

تا مسلمانان حق پرست در اثر ظلم و تعدی زمامداران خود پرست و تسلط دولتهای باطل و تحولات اجتماعی بزرگ و حکومت ملل ماده پرست اعم از شرقی و غربی خود را نبازند و دل قوی دارند و جمعیت را آماده کنند همین عقیده است که هنوز مسلمانان را امیدوار و فعال نگاه داشته است. این همه فشار و مصیبت از آغاز حکومت دودمان دنائت و رذالت اموی تا جنگهای صلیبی و حمله مغول و اختناق و تعدیهای دولتهای استعماری بر سر هر ملتی وارد می آمد خاکسترش هم به باد فنا رفته بود. ولی دینی که پیشوایان حق آن دستور می دهند که چون اسم صریح قائم مؤسس دولت به حق اسلام برده می شود به پا بایستید و آمادگی خود را برای انجام تمام دستورات اعلام کنید و خود را همیشه نیرومند و مقتدر نشان دهید هیچ وقت نخواهد مرد.... (مجلة مجموعة حکمت، ش۱ و ۲، س ۳.)

محمدرضا حکیمی مینویسد این احترام موجب توجه خاص آن امام به قیام کننده میشود ولی حکمت اجتماعی و اقدامی آن نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد. آمادگی افراد در هر آن برای قیام و مبارزه و جهاد در راه تحکیم عدالت جهانی و حفظ حقوق انسانها واجد اهمیتی بسزاست.

شیعه منتظر بلکه هر مسلمان در عصر غیبت باید همواره دارای چنین هدفی باشد و در راه تحقق آن به وسایل گوناگون بکوشد. تا آنجا این آمادگی را داشته باشد و ابراز دارد که هرگاه نام پیشوای قیام، قائم ، ذکر می شود به پا خیزد و آمادگی همه جانبه خویش را نشان دهد و این آمادگی را همیشه به خود و دیگران تلقین و در خود و دیگران تحکیم کند. (محمدرضا حکیمی خورشید مغرب، ص ۲۶۴ )

وقت ظهور

حضرت مهدی چگونه ظهور میکنند؟ آیا میتوان زمان ظهور را تعیین کرد؟

ظهور حضرت مهدی حتمی و شدنی است و در رخدادی ناگهانی صورت خواهد گرفت امام رضا میفرمایند: او قبل از ظهورش مدتی از دیدگان پنهان است. هرگاه ظهور کند زمین را روشن میکند و میزان و عدل را در جامعه برپا میسازد.

۱۱۴

 مهدی همان است که زمین برای او درهم پیچیده میشود برای او سایه نیست و منادی مردم را به طرف او دعوت می کند. همه اهل زمین دعوت منادی را میشنوند. او می گوید: حجت خداوند در زمین ظاهر شده است. از او متابعت کنید که حق با اوست. خداوند متعال در این باره فرمود: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةٍ فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لها خاضعین (شعراء ۴ )  اگر اراده کنیم از آسمان بر آنان آیه ای نازل میکنیم که گردن هایشان در برابر آن خاضع شود. (طبرسی، مشكاة الانوار، ص ۴۳ )

وقت ظهور حضرت مهدی سه برای مردم مخفی بوده و آگاهی از زمان دقیق آن تنها به خداوند اختصاص یافته است. در روایات فراوان مسئله تعیین وقت ظهور منتفی و موضوعی ناستوده دانسته شده است و وقت گذاران تکذیب شده اند. (مجلسی در بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۱۰۱، بابی را با عنوان التمحيص و النهي عن التوقيت گشوده و تعداد بسیاری از این گونه روایات را ارائه کرده است. )  البته در گنجینه احادیث شیعه ضمن اشاره به پاره ای از حکمتهای مکتوم بودن پوشیده بودن ظهور از نشانه های ظهور مهدی سه یاد شده که تفاوت این دو روشن و مبرهن است. اباصلت هروی از دعبل خزاعی چنین روایت میکند هنگامی که خدمت حضرت رضا رسیدم قصیده خود را که اول آن مدارس آیات خلت من تلاوة و منزل وحى مقفر العرصات بود برای امام خواندم. به اینجا رسیدم 

خروج امام لا محالة خارج / يقوم على اسم الله و البركات

 يميز فينا كل حق و باطل / و يجزى على النعماء والنقمات

 قیام امامی که بدون تردید در پناه نام خدا و برکات خداوند قیام خواهد کرد امامی که میان ما هر حق و باطلی را آشکار می سازد و با نعمت و نقمت جزا و سزا می دهد

۱۱۵

در این هنگام حضرت رضا به شدت گریه کردند. سپس سر مبارک خود را بلند کرده و برایم دعا کردند و فرمودند: «آیا میدانی این امام کیست و چه وقت قیام میکند؟ عرض کردم نمیدانم؛ جز اینکه شنیده ام امامی از شما قیام و ظهور میکند و زمین را پس از اینکه پر از ظلم شده باشد پر از عدل میکند امام رضا ضمن معرفی حضرت مهدی چنین ادامه دادند: «اگر از دنیا جز یک روز نماند، خداوند آن را طولانی میکند تا آن حضرت ظهور کرده و جهان را پر از عدل کند. اما وقت ظهور و قیام او مانند روز قیامت معلوم نیست و علم آن نزد خداوند است. پدرم از پدرانش از حضرت رسول روایت کرده است که از آن جناب پرسیده شد قائم چه وقت ظهور میکند؟ فرمود قیام او مانند روز قیامت است که خداوند می فرماید: لا يُجَلِّيها لوقتها إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَه(انعام، ۱۸۷ ) : و هیچ کس جز او نمی تواند وقت آن را آشکار سازد. اما قیام قیامت حتی در آسمانها و زمین سنگین و بسیار پراهمیت است و جز به طور ناگهانی به سراغ شما نمی آید. ( عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۶۵ و ۲۶۶ )

فضیلت انتظار

در حال حاضر انتظار فرج چگونه است و چه فضیلتی دارد؟ به نظر امام رضا در این باره اشاره کنید

در نگاه امام رضا انتظار فرج جزئی از فرج تلقی شده است. (طوسی، کتاب الغيبة، ص ۲۷۶ ) ایشان فضیلت انتظار را این گونه توصیف کرده اند: «آیا هیچ یک از شما خوش ندارد که در خانه خود بماند نفقه خانواده اش را بپردازد و چشم به راه امر ما باشد؟ پس اگر در چنین حالی از دنیا برود مانند کسی است که به همراه رسول خدا در نبرد بدر به شهادت رسیده است. اگر هم مرگ به سراغ او نیاید مانند کسی است که به همراه قائم ما و در خیمه اوست. (کافی، ج ۲، ص ۲۶۰، ج ۳۴. )

امام در فرمایشی دیگر صبر را در کنار انتظار فرج قرار داده و راه مردان الهی را در دوران غیبت ترسیم کرده اند چه نیکوست صبر و انتظار فرج 

۱۱۶

آیا سخن بنده صالح خدا، شعیب را نشنیدی که فرمود: منتظر باشید که من هم با شما منتظرم(هود، ۹۳ )  پس منتظر باشید که من با شما از منتظرانم (اعراف، ۷۱)  بر شما باد صبر و بردباری؛ چرا که گشایش بعد از ناامیدی فرا می رسد. به تحقیق افراد پیش از شما از شما برد بارتر بودند. (قرب الاسناد، ص ۲۲۴ )

از امام رضا سخنی نقل شده است که میتوان آن را منشوری برای دوران غیبت دانست و در آن صورت فضیلت انتظار معنا خواهد یافت. ایشان میفرمودند: هر کسی زمان او را درک کند باید به دین او چنگ زند و برای شیطان راه تسلط به خودش نشان ندهد نباید درباره او شکی به خود راه دهد. اگر به تردید گرفتار شود از دین و ملت من بیرون می شود؛ همان طور که شیطان پدر آنان را از بهشت بیرون کرد. خداوند شیطان را دوست افراد بی ایمان قرار داده است. (کمال الدین، ج۱، ص۵۱.)

۱۱۷