در علت و انگیزه دعوت حضرت رضا (ع) به خراسان
بعد از قتل امین حوادث و فتنه های پی در پی و خروج علویین و طغیان دیگر مدعیان آشوب و اغتشاش حدود عراق و یمن و حجاز خاطر مأمون را پریشان گرداند و اوضاع هر اندازه که پیش می رفت، روز به روز وخیم تر از پیش می شد. وقتی که مأمون کار را بدین گونه دید، بنا را بر شوری نهاد و در نهایت اکثریت آراء بر آن شد که یکی از بزرگان سادات علوی را که داناتر پرهیزگارتر زاهدتر و سرآمد همه باشد، به ولایت عهدی اختیار کند تا آتش فتنه ها خاموش شود. بالأخره بعد از اندیشه و تدبیر زیاد قرعه این امر به نام حضرت علی ابن موسى الرضا (ع) زده شد و آشنا و بیگانه همگی به بزرگواری جلال، عفت، علم و دانش و کرامت و مقام ایشان اعتراف داشتند مأمون پس از کشتن محمدامین برادر خود در یک بحران عجیب سیاسی قرار گرفت. زیرا عده ای از بنی عباس که طرفدار امین بودند به مخالفت پرداختند. علویین نیز پس از شکنجه های سخت و ناراحتی های زمان هارون نفس تازه ای پیدا نموده از این آشفتگی استفاده کردند هر کدام از گوشه ای علم مخالفت برافراشتند. فضل بن سعد وزیر مأمون با این که از جزئیات این وقایع اطلاع داشت نمیگذاشت مأمون خبردار شود. همان قدر گوشزد کرد که در هر گوشه ای علویین خروج کرده اند و مردم از ایشان متابعت می نمایند.
هرج و مرج در کشور عرب پدیدار شده باید فکری در این باره نمود. بالأخره مأمون برای رفع این آشوب و گرفتاری، ابتکاری به خرج داد. که هنوز هم پس از دوازده قرن بعضی از دانشمندان خیال میکنند واقعاً به واسطه تقرب به خدا و وظیفه مذهبی این اقدام را نموده، گرچه بعضی از تواریخ شاهد این مدعا است. ولی قرائن آشفتگی اوضاع و دلائل مستند و محکمی از تاریخ گواهی میدهد که فقط به دلیل سیاسی و برای تحکیم مبانی سلطنت خود اقدام به ولایت عهدی حضرت رضا (ع) نمود. این انتخاب و تعویض ولایت عهدی روی اغراض سیاسی و شیطنت بوده است.