موضعگیری امام در مقابل بستگان فاسد

یکی از نکات آن است که حضرت رضا اگر در یکی از بستگان خویش خلاف و انحراف را در مسایل اخلاقی یا سیاسی یا اعتقادی می دید، تذکر میداد انتقاد میکرد موضع می گرفت و صرف خویشاوندی باعث نمیشد که آن حضرت از تذکر و نهی از منکر و داشتن موضع خودداری کند. 

از این رو بستگان آن حضرت هرگز نمی توانستند از خویشاوندی با او سوء استفاده کنند. چون حضرت این اجازه و مجال را به آنان نمی داد. حتی بعضی را طرد میکرد و افشا می نمود تا امر بر مردم مشتبه نشود و مردم بدبین نشوند و خلافهای آنان را به حساب امام نگذارند. اینک برخی از این گونه برخوردها را یادآور می شویم.

یاسر، خادم آن حضرت گوید:

 زید بن موسی (برادر امام رضا در مدینه خروج کرد و دست به کشتار و آتش سوزی در خانه های بنی عباس زد. از این جهت به زید النار» معروف بود. مأمون کسانی را در پی او فرستاد. او را گرفتند و پیش مأمون آوردند. مأمون گفت او را پیش امام رضاء ببرید. چون او را نزد آن حضرت آوردند حضرت به او فرمود: ای زید آیا سخن سفلگان کوفه مغرورت کرده است که گفته اند: فاطمه چون عفاف ورزید، خداوند ذریه او را بر آتش حرام کرد؟ این سخن فقط درباره حسن و حسین ها است. اگر خیال میکنی که گناه کنی و وارد بهشت شوی و موسی بن جعفر هم که اطاعت خدا را کرده وارد بهشت شود، پس با این حساب تو نزد خدا گرامیتر از موسی بن جعفر هستی؟! به خدا سوگند هیچ کس به پاداش خدا نمی رسد مگر با اطاعت او اگر خیال میکنی که تو با معصیت خدا به پاداش میرسی، گمان بدی کرده ای...

زید گفت: من برادر تو و پسر پدرت هستم.

حضرت فرمود تو تا وقتی برادر منی که خدای متعال را اطاعت کنی، نوح به خدا عرض کرد پسرم از خانواده من است و وعده تو راست میباشد خداوند فرمود ای نوح او از خاندان تو نیست، او عمل غیر صالح است.

«يا نوح إِنَّهُ لَيسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ»(۱)(هود ٫ ۴۶)

خداوند او را به خاطر معصیتش از خاندان نوح اخراج کرد. (۲)(بحار الانوار ۲۱۷٫۴۹ ، ح ۲ عیون اخبار الرضا ۲۳۴٫۲ )

 آری می بینیم که حضرت با برادرش که دست به ارتکاب خلاف زده، این گونه برخورد تند میکند تا هم موضع خود را روشن کرده باشد، هم خطای اندیشه برادر را گوشزد کند و هم «ملاک»ها را بیان نماید. برخورد حضرت با زیدالنار» به چند صورت دیگر هم نقل شده است.( ۳)(بحار الانوار ۲۱۸٫۴۹؛ معانی الاخبار ۱۰۷؛ مناقب ابن شهر آشوب ۳۶۱٫۴)

حسن بن موسى وشاء بغدادی در مورد همان زید النار گوید در خراسان در حضور امام رضا بودم و در مجلس زید بن موسی هم حاضر بود. زید رو به جماعتی از اهل مجلس کرده و مرتب افتخار میکرد و میبالید و میگفت ما ... ما .....

 امام رضا که با جمعی دیگر مشغول صحبت بود، سخن زید را شنید، رو به او کرد و فرمود: ای زید آیا حرف اهل کوفه مغرورت کرده که میگویند ذریه فاطمه الله به خاطر عفت آن حضرت بر آتش حرامند؟ این مخصوص حسن و حسین و فرزندان شکمی خود آن حضرت است. اما این که موسی بن جعفر اطاعت خدا کند و روز را روزه بگیرد و شب را عبادت کند و تو خدا را نافرمانی کنی، آن گاه هر دوی شما روز قیامت برابر باشید تو نزد خدا عزیزتر از اویی؟ امام سجاد می فرمود: نیکوکار از ما پاداش دو برابر دارد و بدکار از ما عذاب مضاعف خواهد داشت. (۱)(بحار الانوار ۲۱۸٫۴۹؛ معانی الاخبار ۱۰۷ )