چرایی وضو
چرا مردم باید وضو بگیرند و برای چه این شیوه خاص را برای وضو واجب کرده اند؟
فضل بن شاذان در ضمن روایاتی که از حضرت رضا روایت کرده است گوید: اگر کسی بپرسد چرا مردم باید وضو بگیرند و برای چه این امر در اسلام واجب شده است؟ در جواب گفته میشود برای اینکه هرگاه بنده ای میخواهد در مقابل خداوند قرار گیرد و با پروردگار مناجات کند باید پاک و پاکیزه باشد و از چرک و کثافت خود را تمیز کند و کسالت و سستی را از خود دور سازد و با دل پاک و آرام در برابر خداوند قرار گیرد.
اگر کسی بگوید چرا در وضو شستن دست پا سر و صورت واجب شد؟ در پاسخ او گفته میشود هرگاه بنده ای در برابر خداوند قرار گیرد اعضا و جوارحی که از وی ظاهر میشود همان ها هستند که در هنگام وضو شسته شده اند. زیرا نمازگزار با چهره خود سجده میکند و خضوع و خشوع مینماید و با دست خود از خداوند چیزی طلب میکند و با سرش به رکوع و سجود میرود و با پاهایش بر می خیزد و می نشیند.
اگر کسی بگوید چرا شستن فقط مخصوص دست و صورت شده و به سرو پا مسح مقرر شده است؟ و چرا نباید همه اعضا و جوارح را شست یا همه را مسح کشید؟ گفته می شود که این دستورها روی علل و جهاتی انجام میگیرد
۱ عبادت بزرگ رکوع و سجود است و رکوع و سجود با صورت و دست انجام میگیرد و سر و پا در آن دخالت و ارتباطی ندارند؛ از این رو شستن آن ها لازم نشده است.
۲ مردم قدرت ندارند در هروقت سر و پاهای خود را بشویند و در هنگام سفر یا سردی یا کسالت و مرض بر آنها شستن بسیار سخت می شود و در شب و روز انجام دادن آن مشکل است؛ ولیکن شستن صورت و دست از آن سبک تر است. فرائض و واجبات به اندازه استعداد ضعیف ترین مردم تشریع شده است و بعد همه مردم از ضعیف و قوی و سالم و مریض باید آن دستورها را به کار بندند و به آن عمل کنند.
3. صورت و دست برعکس سر و پا همیشه اوقات آشکار نیستند.
اگر کسی بگوید چرا وضو فقط در صورت خروج بول و غائط یا خواب واجب شده و در سایر حالات این امر مقرر نشده است؟ گفته می شود که نجاست از انسان فقط از این دو محل خارج میشود و در انسان جای دیگری نیست که از آن نجاست بیرون شود. از این رو دستور داده شده است که هرگاه از انسان نجاست بیرون شد باید وضو گرفت(1).(عيون اخبار الرضاء ، ج ۲، ص ۱۰۴)