انس با قرآن

سیره امام رضا در انس با قرآن چگونه بود؟ به چه نحوی میتوانیم با تأسی از امام با قرآن انس گیریم؟

امام خود بر تلاوت فراوان قرآن تأکید کرده و همگان را به خواندن قرآن ترغیب میکردند. حضرت رضا این کتاب الهی را چنین توصیف می کردند: «قرآن ریسمان محکم خداست و دستگیره مطمئن او و راه نمونه او که به بهشت میرساند و از آتش میرهاند. با گذشت زمان کهنه نمی شود و بر زبان ها ناخوش نمی آید؛ چه برای زمان خاصی جز زمان دیگر قرار داده نشده بلکه دلیل و برهان است و حجت بر هر انسان و از هیچ سوی باطل را به آن راهی نیست و فرو فرستاده ای از خدای حکیم حمید است(1).»(عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۳۰)

سیره و سخن امام بر قرآن تکیه میکرد و همه پاسخ های ایشان مستند به قرآن بود(2).(عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۸۰ تا ۱۸۳؛ بحار الأنوار، ج ۴۹، ص ۱۰۰ و ۲۱۱) امام قرآن را سخن خدا میدانستند و فقط بر هدایت جستن از قرآن تأکید می ورزیدند(3)(و لا تطلبوا الهدى في غيره فتضلوا (توحید، ص (۲۲۴) و پناه بردن به آن را در همه حالات توصیه می کردند. ایشان می فرمودند: هرگاه از چیزی ترسیدی، صد آیه از قرآن مجید را از هرجا که خواستی قرائت کن و سپس سه مرتبه بگو: اللهم اكشف عنى البلاء(4).(ابن فهد حلى، عدة الداعي، ص ۲۹۴) 

برنامه نقل شده درباره سیره امام رضا در خصوص خواندن قرآن چنین است: ۱. بعد از نماز صبح قرآن کریم را باز کرده و از روی آن تلاوت می کردند(5)؛(كتاب من لا يحضره الفقيه، ج ۱، ص ۵۰۴) ۲. شب هنگام که در بستر قرار میگرفتند، آیات قرآن را تلاوت می فرمودند(۶)؛(عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۸۳) ۳. هرگاه به آیه ای میرسیدند که در آن از بهشت یا دوزخ سخن رفته بود گریه میکردند و از خداوند درخواست بهشت می فرمودند(7).(همان)

تلاوت روزانه قرآن

چه برنامه منظمی برای تلاوت قرآن توصیه میشود؟

یکی از توصیه های همیشگی معصومان به یاران و خویشان خود مواظبت بر تلاوت قرآن و عمل به آن است؛ به طوری که امام صادق توصیه می فرمودند: «قرآن پیمان نامه ای است از خدای متعال به سوی آفریدگان او پس بر هر مسلمانی لازم است در این عهد الهی نظر کند و هر روز پنجاه آیه از آن بخواند(8).»(کافی، ج ۲، ص ۶۰۹)

توصیه به خواندن پنجاه آیه قرآن یکی از نکات مهمی است که در فرمایش امام رضا نیز وجود دارد. ایشان می فرمایند: يَنْبَغِي لِلرَّجُلِ إِذَا أَصْبَحَ أَنْ يَقْرَأَ بَعْدَ التَّعْقِيبِ خَمْسِينَ آية(1)؛(طوسی، تهذيب الاحكام ، ج ۲، ص ۱۳۸) (سزاوار است که مردم بعد از تعقیب نماز صبح پنجاه آیه از قرآن مجید تلاوت کنند.)

در کیفیت خواندن قرآن امام این سخن را از پیامبر نقل می کردند که فرمودند: حستنوا القرآن بِأَصْوَاتِكُمْ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ يَزِيدُ الْقُرْآنَ حُسْناً وَ قَرَأَ وَ الله يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يشاء(2)؛(عيون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۶۹) قرآن را با صداهای خود آرایش دهید؛ زیرا که صوت حسن قرآن را نیکو کند و زینت دهد. 

تأمل و درنگ در آیات قرآن نیز از نکات مهمی است که می توان از سیره امام رضا آموخت. رجاء بن ضحاک در گزارش سفر امام به خراسان از حالات سحرگاهی ایشان چنین یاد میکند امام در یک سوم پایان شب از بسترشان با ذکر تسبیح و حمد و تکبیر و تهلیل و استغفار برمی خاستند و شب ها در بستر خویش بسیار قرآن میخواندند و چون به آیه ای درباره بهشت یا دوزخ میرسیدند میگریستند و از خدا بهشت میخواستند و از دوزخ به او پناه میبردند(3).(بحار الأنوار، ج ۷۳، ص ۱۹۳)